Đa phần, dân trong ngành đầu tư đã không còn lạ lẫm với hai từ chứng khoán nữa rồi. Tuy nhiên, đối với chứng khoán phái sinh lại là một câu chuyện khác. Có thể nó không xa lạ với đa phân dân đầu tư nhưng vẫn sẽ là mới với nhiều người. Đặc biệt các nhà đầu tư trẻ sẽ khá mông lung khi nghe về chứng khoán này. Vậy phái sinh có nghĩa là gì? Nó nghĩa là một dạng, một thứ, một yếu tố… được tạo ra từ yếu tố gốc. Đọc đến đây có lẽ các bạn cũng hình dung phần nào về chứng khoán phái sinh rồi đúng không? Để biết rõ hơn về nó, các bạn hãy cùng stmattshh.com tham khảo bài viết phía dưới nhé.
Mục lục
Giới thiệu sơ lược về chứng khoán phái sinh
Thị trường chứng khoán phái sinh chính thức đi vào hoạt động từ tháng 8/2017. Đến nay thị trường phái sinh này ở tại Việt Nam đã có sự phát triển nhanh chóng. Nó cũng được giao dịch trên sàn bằng các lệnh mua và bán như chứng khoán thông thường. Tuy nhiên, vẫn có vài điểm khác biệt nhất định mà chúng ta cần hiểu rõ. Vậy loại chứng khoán này được pháp luật quy định như thế nào?
Định nghĩa theo qui định luật pháp
Tại khoản 9 Điều 4 Luật Chứng khoán 2019 định nghĩa:
Chứng khoán phái sinh là công cụ tài chính dưới dạng hợp đồng, bao gồm hợp đồng quyền chọn, hợp đồng tương lai, hợp đồng kỳ hạn, trong đó xác nhận quyền, nghĩa vụ của các bên đối với việc thanh toán tiền, chuyển giao số lượng tài sản cơ sở nhất định theo mức giá đã được xác định trong khoảng thời gian hoặc vào ngày đã xác định trong tương lai.
Trong đó, tài sản cơ sở của chứng khoán phái sinh là chứng khoán, chỉ số chứng khoán hoặc tài sản khác theo quy định của Chính phủ được sử dụng làm cơ sở để xác định giá trị của nó (theo khoản 10 Điều 4 Luật Chứng khoán).
Định nghĩa được hiểu đơn giản
Hiểu một cách đơn giản, chứng khoán phái sinh là một hợp đồng tài chính. Hợp đồng sẽ quy định rõ ràng quyền lợi, nghĩa vụ của các bên tham gia hợp đồng. Trong đó, giá giao dịch sẽ được xác định ở thời điểm ký hợp đồng hiện tại. Tuy nhiên thời điểm thực hiện điều khoản sẽ ở một ngày cụ thể trong tương lai.
Dặc điểm nổi bật của loại chứng khoán này
Chứng khoán phái sinh có một số đặc điểm nổi bật như:
- Mỗi chứng khoán được thành lập trên tối thiểu một tài sản cơ sở và có giá trị gắn liền với giá trị của phần tài sản đó.
- Nó sẽ không xác nhận quyền sở hữu với tài sản cơ sở mà chỉ là sự cam kết về quyền và nghĩa vụ phát sinh trong tương lai giữa hai bên tham gia vào hợp đồng.
- Đây được xem là công cụ gắn liền cùng đòn bẩy tài chính. Do đó, chứng khoán phái sinh mang tính chất chủ yếu là đầu tư vào sự biến động giá trị của tài sản chứ không phải là sự đầu tư vào một loại tài sản thực tế.
Có 4 dạng phái sinh phổ biến:
Căn cứ Luật Chứng khoán 2019, chứng khoán phái sinh bao gồm các loại sau:
- Hợp đồng kỳ hạn
- Hợp đồng tương lai
- Hợp đồng quyền chọn
- Hợp đồng hoán đổi
Tuy nhiên, Hợp đồng hoán đổi rất ít khi sử dụng và thường không phổ biến lắm. Nên hôm nay chúng mình sẽ chỉ giới thiệu ba loại hợp đồng cơ bản bên trên.
Hợp đồng ký kết có quyền được lựa chọn
Theo khoản 11 Điều 4, hợp đồng quyền chọn là loại chứng khoán phái sinh, xác nhận quyền của người mua và nghĩa vụ của người bán để thực hiện một trong các giao dịch sau đây:
- Mua hoặc bán số lượng tài sản cơ sở nhất định theo mức giá thực hiện đã được xác định tại thời điểm trước hoặc vào ngày đã xác định trong tương lai;
- Thanh toán khoản chênh lệch giữa giá trị tài sản cơ sở đã được xác định tại thời điểm giao kết hợp đồng và giá trị tài sản cơ sở tại thời điểm trước hoặc vào ngày đã xác định trong tương lai.
Hợp đồng xác nhận giao kèo trong tương lai
Khoản 12 Điều 4 quy định, hợp đồng tương lai là loại chứng khoán phái sinh niêm yết, xác nhận cam kết giữa các bên để thực hiện một trong các giao dịch sau đây:
- Mua hoặc bán số lượng tài sản cơ sở nhất định theo mức giá đã được xác định vào ngày đã xác định trong tương lai;
- Thanh toán khoản chênh lệch giữa giá trị tài sản cơ sở đã được xác định tại thời điểm giao kết hợp đồng và giá trị tài sản cơ sở vào ngày đã xác định trong tương lai.
Hợp đồng cam kết về kỳ hạn được thỏa thuận
Theo khoản 13 Điều 4, hợp đồng kỳ hạn là loại chứng khoán phái sinh giao dịch thỏa thuận, xác nhận cam kết giữa các bên về việc mua hoặc bán số lượng tài sản cơ sở nhất định theo mức giá đã được xác định vào ngày đã xác định trong tương lai. Tại Việt Nam, từ tháng 8/2017 chứng khoán phái sinh chính thức hoạt động và đưa vào giao dịch với hình thức hợp đồng tương lai. Trong đó, 2 sản phẩm hợp đồng tương lai phổ biến nhất là: Hợp đồng tương lai chỉ số VN30 và Hợp đồng tương lai Trái phiếu Chính phủ.
Dù thời gian hoạt động chưa lâu ở tại Việt Nam. Nhưng loại chứng khoán này có những bước tăng trưởng đáng kể. Thị trường này được đánh giá là một thị trường tiềm năng và được nhiều nhà đầu tư quan tâm. Trên đây là giải đáp về: Chứng khoán phái sinh là gì? Nếu còn vấn đề vướng mắc, bạn đọc có thể để lại bình luận phía bên dưới. Chúng mình mong mỏi nhận được những phản hồi tích cực từ các bạn để hoàn thiện nội dung hơn.
